Wirusowe zapalenie wątroby typu A potocznie nazywane „żółtaczką” lub „żółtaczką pokarmową” jest chorobą o ostrym przebiegu, szczególnie ciężkim u osób dorosłych. Wywołana jest przez wirus zapalenia wątroby typu A (HAV). Wirus HAV przenosi się drogą fekalno-oralną (choroba „brudnych rąk”).
U około 15% pacjentów objawy nawracają lub trwają ciągle nawet przez okres 6–9 miesięcy. U dzieci ponad 90% przypadków zakażenia tym wirusem przebiega bezobjawowo lub bardzo łagodnie.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała wirusowe zapalenia wątroby (WZW) za jedno z największych zagrożeń epidemiologicznych XXI wieku.
Przyczyną WZW są zakażenia wirusami przeważnie typu A, B, C i E, z których za najgroźniejsze uznaje się przenoszone przez krew wirusy typu B (HBV) i C (HCV), podczas gdy wirusy typu A (HAV) i E (HEV) szerzą się drogą pokarmową oraz przez kontakt z osobami zakażonymi. W Polsce najczęściej występują zakażenia HAV, HBV i HCV.
Na świecie zakażenia WZW A najczęściej występują na terenach o złym stanie sanitarnym, wśród osób nieprzestrzegających higieny.
Do zakażenia wirusem może dojść przez:
- kontakt bezpośredni z zakażonym człowiekiem (np. przeniesienie wirusa poprzez nieumyte ręce)
- kontakty seksualne z osobą zakażoną
- spożycie skażonego pożywienia (np. niemytych owoców)
- spożywanie surowych owoców morza, zwłaszcza skorupiaków i ostryg
- picie skażonej wody, także w postaci kostek lodu
- nieprzestrzeganie ogólnych zasad higieny (szczególnie w miejscach publicznych i po wyjściu z toalety).
Do objawów tej choroby należą:
- objawy grypopodobne (w pierwszym okresie)
- objawy ze strony układu pokarmowego, np. odbijanie, zgaga, nudności, wzdęcia, uczucie wczesnej sytości
- żółtaczka (czyli zażółcenie skóry, białkówki oczu czy błon śluzowych, ciemny mocz).
Jak można uchronić się przed WZW A?
- myj ręce
- pij wodę z butelki lub przegotowaną
- przestrzegaj zasad higieny, także podczas przygotowywania posiłków
- wykonaj szczepienie ochronne.
Do powikłań wirusowego zapalenia wątroby typu A należą:
- nadostre zapalenie wątroby
- aplazja szpiku (rzadko).
Wirus typu A nie wywołuje przewlekłego zapalenia wątroby. U dorosłych choroba ma z reguły nagły początek i ciężki przebieg, wymagający hospitalizacji. U 70 % osób WZW A przebiega z zażółceniem powłok skórnych.
Szczepienia przeciw WZW A zalecane są szczególnie:
- osobom wyjeżdżającym do krajów endemicznego występowania choroby (tj.: Bułgaria, Egipt, Tunezja, kraje rejonu basenu Morza Śródziemnego i Afryki, kraje Europy Wschodniej i Rosja)
- pracownikom służby zdrowia, żłobków, przedszkoli, pracującym w wojsku
- pracownikom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności
- pracownikom oczyszczalni ścieków, obsługi urządzeń kanalizacyjnych i innych mających kontakt z nieczystościami
- dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży, które nie chorowały na WZW A
- pacjentom z przewlekłymi chorobami wątroby, zakażonym HIV
- mężczyznom utrzymującym kontakty homoseksualne.
Szczepienie przeciw WZW A jest szczepieniem zalecanym. Koszt zakupu preparatu do szczepień zalecanych ponosi osoba poddająca się szczepieniu. Samo wykonanie szczepienia jest bezpłatne, o ile punkt szczepień ma umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na taką usługę.
Szczepionka zapewnia długotrwałą odporność. Wystarczą dwie dawki szczepionki, aby uodpornić się na całe życie. Szczepionkę można zastosować również po kontakcie z osobą chorą.
Obejrzyj film na temat WZW A, przygotowany przez NFZ w ramach cyklu „Środa z profilaktyką”.
