Kamica żółciowa jest chorobą rozwiniętych krajów, choruje na nią prawie 20% społeczeństwa w Polsce i w Europie. Aby jej uniknąć lub opóźnić jej rozwój, trzeba stosować odpowiednie zasady jedzenia. Konieczna jest modyfikacja diety, która zapobiegnie lub opóźni wystąpienie objawów.
Kamica powstaje, gdy w różnych odcinkach układu żółciowego powstają złogi, czyli kamienie żółciowe:
- barwnikowe
- cholesterolowe (czyste lub mieszane).
Można usunąć pęcherzyk żółciowy ze złogami, ale nie spowoduje to, że zniknie choroba. Usunięte zostaną skutki zaburzeń metabolizmu kwasów żółciowych i cholesterolu.
Kamica ma różne postaci i powikłania, jak:
- bezobjawowa kamica pęcherzyków lub przewodu
- kamica żółciowa objawowa
- zapalenie dróg żółciowych
- ostre zapalenie trzustki
- niedrożność jelit z powodu kamienia
- rak pęcherzyka żółciowego.
Najczęściej lekarz diagnozuje kamicę żółciową przez badanie ultrasonograficzne (USG) jamy brzusznej.
Przyczyny
Jednym z najważniejszych powodów powstawania kamicy jest nieprawidłowe odżywianie. Czynnikami ryzyka są także:
- wiek – najczęściej choroba dotyka osób w wieku średnim i w początku starzenia się
- otyłość – zwłaszcza wieloletnia, trwająca od młodości oraz otyłość brzuszna
- nieprawidłowy sposób odżywiania się
- dyslipidemia – nieprawidłowy poziom lipidów (tłuszczów), cholesterolu
- cukrzyca
- płeć- częściej chorują kobiety
- geny - jeśli w bliskiej rodzinie ktoś chorował, jest większe prawdopodobieństwo zachorowania
- niektóre choroby (np. Crohna, resekcja jelita cienkiego, zespól złego wchłaniania i inne)
Wielu czynnikom ryzyka możesz zapobiegać, jeśli:
- prawidłowo się odżywiasz
- unikasz otyłości
- stosujesz się do zaleceń lekarza i właściwie leczysz choroby towarzyszące, np. cukrzycę, dyslipidemię.
Otyłość i gwałtowne odchudzanie sprzyjają kamicy
Osoby chorujące na otyłość 2,5 razy częściej chorują na:
- kamicę pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych
- kamicze zapalenie pęcherzyka żółciowego
- zapalenie dróg żółciowych.
Złogi cholesterolowe mogą powstawać u osób otyłych i u tych, które gwałtownie tracą wagę, gdy utrata masy ciała jest większa niż 3 kg w ciągu tygodnia. Unikaj głodówek i dużych wahań masy ciała.
Choroba może się rozwinąć także, jeśli:
- jesz nieregularnie
- Twój główny posiłek jest obfity i jesz go po popołudniu lub wieczorem
- korzystasz z przetworzonej żywności
- Twoja dieta jest uboga w błonnik.
Objawy
Większość przypadków kamicy jest bezobjawowa- nawet u 80% chorych. Najczęstszym i najbardziej charakterystycznym objawem jest kolka wątrobowa (inaczej kolka żółciowa). Możesz ją przejść np. po zbyt obfitym, tłustym posiłku.
Kolka:
- charakteryzuje się nagłym, napadowym, silnym bólem w jamie brzusznej
- trwa najczęściej 30-60 minut.
Jeśli choroba się zaostrzy, musisz zacząć leczenie. Lekarz może zalecić dietę lekkostrawną, a nawet usunięcie pęcherzyka żółciowego. Nie oznacza to likwidacji przyczyny zaburzonego metabolizmu kwasów żółciowych i cholesterolu, tylko usunięcie skutku.
Jak chronić się przed kamicą
Najważniejsze jest odpowiednie żywienie, aby zapobiegać kamicy i jej nawrotom.
Jeśli chorujesz na kamicę, koniecznie musisz zmienić nawyki żywieniowe:
- jeśli masz za dużą masę ciała – zredukuj ją od 0,5-1 kg tygodniowo
- wprowadź regularne posiłki. Komponuj je zgodnie z zasadami Talerza zdrowego żywienia,
- zmniejsz ilość cukrów prostych, słodyczy, miodu
- unikaj tłustych mięs, wysokotłuszczowego nabiału czy masła
- zadbaj o obecność w Twojej diecie nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) – olejów roślinnych (np. oliwy z oliwek), orzechów, pestek i nasion
- kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 mogą minimalizować ryzyko kamicy żółciowej – jedz tłuste ryby morskie (np. łosoś, tuńczyk, makrela), algi, nasiona i pestki (np. siemię lniane), orzechy czy oleje roślinne (np. olej lniany)
- zwiększ ilości błonnika pokarmowego – jedz regularnie warzywa i owoce, zamień produkty zbożowe oczyszczone na pełnoziarniste (np. pieczywa pełnoziarniste, makarony razowe, brązowy ryż czy płatki owsiane).
- pij umiarkowaną ilość kawy
- zrezygnuj całkowicie z alkoholu
- wprowadź regularną aktywność fizyczną.
Poznaj zalecenia dostosowane do Twoich indywidulanych potrzeb. Możesz skonsultować się bezpłatnie z dietetykiem w Centrum Dietetycznym Online.
Więcej artykułów wraz z bibliografią znajdziesz na stronie Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej.
Źródło informacji:
Dieta w profilaktyce kamicy pęcherzyka żółciowego - Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej
Na stronie Diety NFZ możesz skorzystać z gotowego planu żywieniowego DASH Kamica żółciowa.
